Faalangst kennen we in meer of mindere mate allemaal wel wanneer we ons druk maken voor een test, tentamen of speech. Faalangst speelt wanneer we een uitdaging willen bereiken maar (geloven) dit niet te zullen waarmaken. Dan hebben we stemmetjes in ons hoofd die maken dat we onzeker worden, twijfelen of doemscenario’s creëren. Daarmee halen we onze eigenwaarde omlaag en wordt falen mogelijk een ‘self-fulfilling prophecy’. Dit kun je dus zien als een vorm van zelfsabotage.
Succesangst
Een andere vorm van zelfsabotage is succesangst. Deze is vaak veel minder bewust en in ons taalgebruik ook minder toegepast. De bekende inaugurele rede van Nelson Mandela (oorspronkelijk is de tekst van Marianne Williamson) beschrijft het heel treffend: “Our deepest fear is not that we are inadequate. Our deepest fear is that we are powerful beyond measure.” Wat is dieperliggend de reden van onze angst om krachtig en mateloos succesvol te zijn?
Tijdens de laatste Oscaruitreiking zien we een goed voorbeeld van zelfsabotage wat in mijn visie een vorm van succesangst is. Will Smith staat op het punt een Oscar in ontvangst te nemen en vlak daarvoor slaat hij Chris Rock in zijn gezicht vanwege een foute, beledigende grap aan het adres van zijn vrouw. Denzel Washington zei er het volgende over: “At your highest moment, be careful, that’s when the devil comes for you.” In het licht van het behalen van succes gaat er iets mis waardoor er een schaduw over het succes valt of het zelfs geheel niet wordt behaald.
Een eigen voorbeeld is dat ik laatst een heerlijke dag voor de boeg had voor mijn verjaardag. De dag daarvoor laat ik mijn laptop op de grond vallen, terwijl ik nog de gedachte had langs zien komen dat mijn laptop te wankel stond. Het niet goed luisteren naar die intuïtieve waarschuwing kwam mij duur te staan want het beeldscherm moest worden vervangen. Echt voluit genieten van mijn verjaardag is helaas niet meer gelukt.
Systemisch is succesangst een loyaliteit
Systemisch is succesangst een loyaliteit aan het lijden in het eigen familiesysteem. Uit onze onbewuste loyaliteit aan ons systeem van herkomst gaan we zorgen of dragen voor diegene die het zwaar hebben. Of we zetten ons ertegen af en gaan voortdurend in de strijd. In beide gevallen zijn onze handen niet vrij. We zijn gebonden aan het lijden en zijn ons er vaak niet bewust van.
Zo was ik mij niet bewust dat ik al van kleins af aan mijn moeder probeerde op te vrolijken. Ik voelde onbewust een verdriet bij haar wat ze haar leven met haar meedroeg. Door het Systemisch Werken heb ik ontdekt dat dit niet alleen ging over de scheiding met mijn vader maar ook over het oorlogstrauma van mijn moeder uit WOII. Het onschuldige jongetje in mij wilde het beste voor haar en deed alles om haar gelukkig te maken. Vorige week zou ze 89 jaar geworden zijn. Ik heb moeten leren om onderscheid te maken tussen medelijden en medeleven.
De weg uit succesangst
De oorlog in Oekraïne maakt mij daar ook nu weer pijnlijk bewust van. De wereld is in crisis en er zijn zoveel mensen die lijden dan kan ik toch niet overvloedig gaan genieten van het leven en mijn verjaardag? Dan kan er maar beter iets gebeuren waardoor het ‘fout’ gaat en ik weer in de stress schiet.
De weg uit deze succesangst is het afbakenen van die (on)bewuste loyaliteiten. Keuzes maken vanuit je verlangen en gaan voor het succes en genieten. En dan is het mogelijk dat je je daarin schuldig voelt. In de onschuld blijven we gebonden aan het lijden en in de schuld kiezen we voor ons eigen geluk. En diegene eren die ons zijn voorgegaan. “Mama, dank je wel voor mijn leven. Ter ere van jou maak ik er iets moois, succesvols van en geniet ik met volle teugen”
Heb je ook last van succesangst en wil je meer kunnen genieten? Dan ben je welkom bij de volgende mannenworkshop op 2,3 juni.